Nijmegen, 11 maart 2024 - Wij hebben per 15 februari 2024 een opnamestop ingesteld voor de ZIKOS-afdeling in Zetten, onderdeel van Pactum. Dit besluit om voorlopig geen nieuwe jongeren op te nemen namen wij, omdat wij van mening zijn dat wij op dit moment onvoldoende in staat zijn om deze jongeren de veilige en deskundige omgeving te bieden die zij nodig hebben. Het besluit om tot een opnamestop te komen is een besluit dat wij zelf hebben genomen, maar dat is ingegeven door een aantal zaken, namelijk een verzoek van Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), een advies van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) naar aanleiding van hun onaangekondigde toezichtbezoek en uiteraard signalen van de jongeren zelf.
Wat betekent deze opnamestop voor kinderen die ZIKOS-zorg nodig hebben?
De opnamestop houdt in dat we op dit moment geen nieuwe jongeren opnemen op onze ZIKOS-afdeling. Er verblijven nu nog 4 jongeren op deze afdeling (wij hebben 6 plekken). Zij worden vanaf nu begeleid door een vast team van medewerkers en er zijn vaste coaches aan de afdeling toegevoegd om ervoor te zorgen dat wij deze jongeren de veilige en deskundige omgeving kunnen bieden die zij nodig hebben. Met name de personele situatie laat echter niet toe dat we daar op dit moment nieuwe jongeren in een acute crisis aan kunnen toevoegen. Wij vinden dit uiteraard heel vervelend, want we realiseren ons terdege dat er weinig plekken in Nederland zijn die de zorg aan deze jongeren met zeer complexe problematiek kunnen bieden. Samen met de verwijzers, de aanbieders van de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen, andere aanbieders van jeugdzorg en de VNG zullen wij steeds op zoek gaan naar een passende oplossing voor deze jongeren.
Een verblijf op de ZIKOS-afdeling is doorgaans kortdurend en is bedoeld om een jongere in een ernstige crisis te stabiliseren, voordat deze een vervolgtraject ingaat op een andere plek. Voor een aantal van de jongeren die nu bij ons op de ZIKOS-afdeling verblijft, is al zo’n vervolgtraject bij een andere instelling in zicht.
Signalen van ervaringsdeskundigen
We ontvingen van ervaringsdeskundige Bhugwandass kortgeleden zeer zorgelijke signalen over de ervaringen van 51 jongeren die op een van de ZIKOS-afdelingen in Nederland verbleven. Wij zijn hier ontzettend van geschrokken en nemen de ernstige signalen in het rapport van de heer Bhugwandass uiterst serieus. We staan open voor een gesprek met iedere jongere die bij ons ZIKOS-zorg heeft gehad en hun ouders/verzorgers als zij daar behoefte aan hebben. We realiseren ons heel goed hoe spannend het voor hen kan zijn om contact met ons op te nemen. Wij zijn bezig met het inrichten van een speciaal meldpunt. Tot dit er is, kunnen de jongeren bellen met het algemene nummer van Pactum. We beloven hen dat wij open zullen staan voor al hun klachten, deze met de uiterste zorgvuldigheid zullen behandelen, daar actie op zullen ondernemen en hen de hulp zullen bieden die nodig is.
Signalen uit de organisatie
In de afgelopen periode hebben wij vanuit verschillende kanten - de Jongerenraad en een van onze medewerkers - zorgelijke signalen ontvangen over de zorg op onze ZIKOS-afdeling. In het verleden is hier ontoereikend op geacteerd, waardoor de zorg onvoldoende is verbeterd. Dat vinden we verschrikkelijk en onacceptabel, wij horen als jeugdzorginstelling juist een veilige en deskundige plek te bieden waar kinderen weer tot rust kunnen komen, zodat ze verder geholpen kunnen worden. Wij doen op dit moment alsnog intern onderzoek naar bovengenoemde signalen.
De toekomst van ZIKOS
De jongeren die in Nederland op dit moment zorg via ZIKOS krijgen, hebben een warme, veilige en deskundige plek nodig waar zij vanuit hun crisissituatie kunnen stabiliseren en dat is op dit moment binnen de JeugdzorgPlus een enorme uitdaging. Onze jeugdzorgmedewerkers zijn goed opgeleid en toegerust om kinderen in complexe situaties te helpen vanuit een pedagogische achtergrond. De vraag is echter of deze expertise voldoende is voor deze specifieke groep jongeren, waarbij ook sprake is van een combinatie van psychiatrische en medische problematiek, zoals suïcidaliteit, eetstoornissen met ernstig ondergewicht en zelfverminking met gevaar voor blijvend letsel of fors lichamelijk lijden. Wij zijn van mening dat zij een meer multidisciplinaire aanpak nodig hebben, een vorm van zorg die een combinatie biedt van gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg, gespecialiseerde opvoedhulp en kwalitatief goede lichamelijke gezondheidszorg. Op dit moment bestaat zo’n multidisciplinaire voorziening niet. Wij zijn hierover in gesprek met Jeugdzorg Nederland, collega-instellingen, de VNG, de IGJ en het ministerie van VWS. Uiteraard betrekken wij ook de jongeren zelf en hun ouders/verzorgers hierbij.
We zijn op dit moment in afwachting van het volledige onderzoek van de IGJ. De publicatie verwachten wij binnen nu en enkele weken. Deze inzichten gaan we ook meenemen in de te voeren gesprekken.
ZIKOS uitgelegd
ZIKOS staat voor Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie. Het is een zorgvorm om jongeren te helpen die zodanig zijn vastgelopen, dat ze een gevaar voor zichzelf zijn en intensieve veiligheid en stabiliteit nodig is. Het gaat om jongeren tussen de 12 en 18 jaar met complexe en meervoudige gedragsproblemen in combinatie met een acute psychiatrische crisis. Vaak gaat deze crisis gepaard met een hoog risico op bijvoorbeeld agressie, zelfmoordpogingen of zelfbeschadiging. Er zijn in Nederland twee jeugdzorginstellingen die ZIKOS bieden met totaal 18 plaatsen. Onze afdeling heeft plaats voor 6 jongeren.
Raad van bestuur a.i.
VIGO